DĘBLIŃSKIE OBCHODY NARODOWEGO DNIA PAMIĘCI POWSTANIA WARSZASKIEGO

PROGRAM UROCZYSTOŚCI:

16.45 Zbiórka mieszkańców Dęblina przed Pomnikiem Niepodległości

/północna pierzeja Rynku w Dęblinie/

17.00 Godzina „W” – wysłuchanie na baczność sygnału akustycznego syreny
alarmowej w 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego

17.10 Złożenie zapalonych zniczy przed Pomnikiem Niepodległości

17.45 Zbiórka pocztów sztandarowych

/dziedziniec przed kościołem pw. Św. Piusa V Papieża – ul. 1 Maja w Dęblinie/

18.00 Uroczysta Msza święta w intencji żołnierzy Armii Krajowej, poległych, pomordowanych, zaginionych i zmarłych z ran w Powstaniu Warszawskim, w tym pochodzących z Dęblina i innych miast Polski oraz cywilnych mieszkańców Stolicy, którzy podzielili los powstańców

/kościół pw. Św. Piusa V Papieża – ul. 1 Maja w Dęblinie /

19.00 Zapalenie zniczy w miejscach pamięci narodowej

/epitafium 15 Pułku Piechoty „Wilków” AK – kościół pw. Świętego Piusa V Papieża, ul. 1 Maja;

pomnik ku czci Poległych i Pomordowanych w latach 1939-1945 – cmentarz komunalny,
ul. 15 Pułku Piechoty „Wilków”; grób ks. kpt. hm Stanisława Hładuniaka, zbiorowa mogiła żołnierzy zgrupowania 15 Pułku Piechoty „Wilków” AK, grób dr. Andrzeja Haase, powstańca warszawskiego, Honorowego Obywatela Miasta Dęblin – cmentarz parafialny, DK 48/

W dniu 1 sierpnia 2022 r. /w poniedziałek/ odbędą się w Dęblinie obchody Narodowego Dnia Pamięci Powstania Warszawskiego. To święto państwowe (bez dnia wolnego od pracy) zostało ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 9 października 2009 roku.

Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego został ustanowiony
w hołdzie bohaterom Powstania Warszawskiego, którzy w obronie bytu państwowego, z bronią w ręku walczyli o wyzwolenie Stolicy.
Dążyli do odtworzenia instytucji niepodległego Państwa Polskiego
oraz sprzeciwili się okupacji niemieckiej i widmu sowieckiej niewoli zagrażającej następnym pokoleniom Polaków.

Z tej okazji w Dęblinie 1 sierpnia 2022 r. oddany zostanie hołd Powstańcom Warszawskim, wśród których walczyli również mieszkańcy Dęblina m. in. kapral podchorąży 15 Pułku Piechoty „Wilków” dh Andrzej Haase ps. „Głaz” – żołnierz pułku AK „Baszta”, batalion Bałtyk, kompania B 1, późniejszy doktor farmacji, Honorowy Obywatel Miasta Dęblin, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Partyzanckim, Warszawskim Krzyżem Powstańczym; starszy strzelec dh Tadeusz Haase ps. „Budrys” vel „Bojar”, lat 19 – młodszy brat Andrzeja, żołnierz pułku AK „Baszta”, batalion Bałtyk, kompania B 1, po wyjściu
z kanałów na ul. Dworkowej, podczas przedzierania się nimi z Mokotowa
do Śródmieścia, został rozstrzelany 27 września 1944 roku; dh Wiesław Kalinowski ps. „Arab”, lat 19 – żołnierz batalionu harcerskiego AK „Parasol”, zginął na Czerniakowie 23 września 1944 roku; dh Danuta Lewt ps. „Danusia”,
lat 18 – żołnierz batalionu harcerskiego AK „Parasol”, zginęła na gruzach Pałacu Krasińskich 27 września 1944 roku; dh Stanisław Letowt ps. „Bohun”,
lat 21 – żołnierz batalionu harcerskiego AK „Parasol”, zginął na Starym Mieście 14 sierpnia 1944 roku; dh Irena Schitładze ps.” Czarna Irka”, lat 16 – żołnierz batalionu harcerskiego AK „Parasol”, zginęła na ul. Ludnej 14 września 1944 roku.

Ponadto w tym dniu, w Dęblinie zostanie upamiętniona 78. rocznica akcji „Burza”, która od 21 lipca 1944 roku obejmowała również wyzwolenie Warszawy przez Armię Krajową, co przyczyniło się do wybuchu Powstania Warszawskiego. Na Lubelszczyźnie wzięły w niej udział, także oddziały AK Inspektoratu Puławskiego tj. Obwód Puławy i Obwód Kraśnik. Tworzyły one związki taktyczne przyszłego 15 Pułku Piechoty „WiIków”. Jeszcze w maju 1944 roku na bazie zgrupowania oddziałów partyzanckich 15 Pułku Piechoty „Wilków” AK, sformowano cztery jednostki bojowe: 1. OP 15/1 (OP 15 pp/1) – d-ca ppor. rez. art. Marian Bernaciak ps. „Orlik”, 2. OP 15/2 (OP 15 pp/2) – d-ca ppor. Marian Sikora ps. „Przepiórka”, 3. OP 15/3 (OP 15 pp/3) – d-cy: ppor. rez. Jan Zdzisław Targoński ps. „Hektor”, ppor. rez. Bohdan Zawadzki ps. "Orkan",
ppor. rez. Bronisław Kozuń ps. "Turnus", 4. OP 15/4 (OP 15pp/4) – d-ca ppor. rez. art. Bolesław Frańczak ps. „Argil”.

Idące z pomocą walczącej Warszawie – na rozkaz gen. Tadeusza Bór-Komorowskiego, oddziały z Obwodu Puławskiego AK zostały jednak zatrzymane za Garwolinem przez kordon żołnierzy Armii Czerwonej.
Partyzanci byli rozbrajani, a część została aresztowana. Wśród aresztowanych był m. in. ppor. Wacław Kuchnio ps. „Spokojny”– adiutant mjr. Mariana Bernaciaka „Orlika”, który zbiegł po kilku dniach. W tych okolicznościach komendant Obwodu Puławy AK kpt. Zygmunt Żyłka-Żebracki ps. "Żeliwa" wydał rozkaz powrotu oddziałów na swoje tereny działania.

Po raz kolejny powtórzyło się negatywne stanowisko Sowietów do legalnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego, w tym Armii Krajowej,
której żołnierze byli rozbrajani przez Rosjan, mimo wcześniejszej wspólnej walki przeciwko Niemcom. Począwszy od walk na Wołyniu 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK rozpoczynających 15 stycznia 1944 roku akcję „Burza”.
Mimo to mobilizowano kolejne oddziały, z których największe wyzwoliły
wraz z Armią Czerwoną Wilno. Pozytywne efekty wspólnej batalii, nie wpłynęły na późniejsze działania NKWD, które po kilku dniach rozbroiło i internowało żołnierzy AK.

Również na Lubelszczyźnie w trakcie i po zakończeniu akcji „Burza” nastąpiły liczne aresztowania. Wśród zatrzymanych znaleźli się partyzanci pochodzący
z Dęblina i okolic, którzy za przynależność do AK, byli rozbrajani, więzieni, torturowani, sądzeni w nieuczciwych procesach pokazowych, mordowani, zsyłani do łagrów. Jednym z zesłanych był dh Władysław Mikusek
ps. „Lamik” – żołnierz AK, założyciel żeglarskiego zastępu ZHP w Stężycy
drużynowy Wodnej Drużyny Harcerzy ZHP powstałej w 1939 roku, odznaczony Krzyżem Partyzanckim, późniejszy dyrektor Liceum Ogólnokształcącego
w Dęblinie (1 września 1968 - 31 sierpnia 1982), m. in. inicjator budowy przystani wodnej nad Wisłą w Dęblinie. Wrócił do kraju z obozu borowiczyńskiego nr 270 NKWD w 1946 roku, po dwóch latach pracy przy wyrębie lasu. W Borowiczach w obwodzie nowogrodzkim – Rosja, łącznie więziono 5795 Polaków.

Ogółem na skutek działań sowieckich służb bezpieczeństwa, głównie NKWD,
w więzieniach i obozach zamknięto około 50 tys. żołnierzy AK, uczestniczących w akcji „Burza”, głównie za odmowę wstąpienia do kontrolowanej przez ZSRR armii Berlinga. Konsekwencją działań NKWD był także terror wobec Polaków zamieszkujących tereny wschodnie. Od listopada 1944 roku nasiliły się, sowieckie pacyfikacje na Kresach Wschodnich. W ich wyniku zamordowano 9,8 tys. Polaków w powiecie lidzkim, 8 tys. w szczuczyńskim, 6 tys. w oszmiańskim. Najbardziej ucierpiały w czasie tych akcji miasta Ejszyszki i Bieniakonie.
Tak na wcześniej wymienionej Lubelszczyźnie jesienią 1944 roku, oraz
na przełomie 1944 i 1945 roku na Wileńszczyźnie i Nowogródczyźnie, regularnie urządzano obławy na członków Armii Krajowej. Z samego Wilna deportowano 35 tys. Polaków, wymuszając oświadczenia, iż wyjeżdżają oni z własnej woli.
W miejsce deportowanych osiedlano Rosjan. ZSRR dokonał także grabieży polskich dóbr kulturalnych, m. in. wywieziono całe archiwa Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

Związek Radziecki uchodzący w PRL-u za wyzwoliciela Polski spod jarzma niemieckiego, przy aprobacie sprzyjających mu polskich komunistów,
od pierwszych dni wkroczenia na tereny kraju, po przekroczeniu wschodnich granic II Rzeczypospolitej, ustalonych Traktatem Pokoju między Polską, a Rosją
i Ukrainą w Rydze 18 marca 1921 roku (kończącym wojnę polsko-bolszewicką, toczoną w latach 1919-1920), likwidował cywilne i wojskowe struktury Polski Podziemnej, kontynuując agresję rozpoczętą wobec Rzeczypospolitej, napaścią 17 września 1939 roku. Ocalmy od zapomnienia te trudne kartach historii Polski.

„Jeśli my zapomnimy o nich, to Ty, Boże zapomnij o nas…”!

Zapraszamy wszystkich mieszkańców Dęblina cywilnych i wojskowych, którym droga jest pamięć polskich bohaterów i męczenników do wzięcia udziału w tych patriotycznych uroczystościach, które rozpoczną się o godz. 17.00
tj. w Godzinie „W”, 1 sierpnia 2022 roku wysłuchaniem na baczność przed Pomnikiem Niepodległości sygnału akustycznego syreny alarmowej,
a następnie złożeniem zapalonych zniczy przed pomnikiem.

Szczegóły w programie uroczystości.

Gloria Victis! Chwała Zwyciężonym!

Mariusz Pawlak

Prezes Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej

im. Majora Mariana Bernaciaka "Orlika" w Rykach

Krzysztof Karbowski.

Członek Zarządu Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej

im. Majora Mariana Bernaciaka "Orlika" w Rykach

Prezes Oddziału Dęblińskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego

im. Augusta Sochackiego

Przewodniczący Dęblińskiego Koła Ligi Morskiej i Rzecznej