ODSŁONIĘCIE OBELISKU NA BALONNEJ
13.05.2015 W środę 6 maja przy cmentarzu wojennym na ulicy Balonna odsłonięto obelisk upamiętniający zagładę miejscowych Żydów podczas II wojny światowej i funkcjonowania na tym terenie Niemieckiego Obozu Pracy Przymusowej „Bauleitung der Luftwaffe”. Pomysłodawcą i inicjatorem całego przedsięwzięcia oraz fundatorem obelisku był Tadeusz Opieka - dęblinianin znany z autorstwa książki pt. „Twierdza śmierci – Stalag 307” wydanej w 2010 roku. Głównym organizatorem uroczystego odsłonięcia obelisku było Towarzystwo Przyjaciół Dęblina. Z uwagi na fakt, że upamiętnione wydarzenia historyczne miały miejsce na terenie miasta Patronat Honorowy nad uroczystością objęło Miasto Dęblin.
W spotkaniu wzięli udział min. członkowie Towarzystwa Przyjaciół Dęblina ze wspomnianym wcześniej inicjatorem uroczystości, Panem Tadeuszem Opieką. Burmistrz Miasta Dęblin - Beata Siedlecka, Przewodniczący Rady Miasta -Waldemar Chochowski oraz samorządowcy z terenu miastai powiatu. Zaproszenie przyjął również kapelan z Parafii p.w. Matki Bożej Loretańskiej w Dęblinie. Wśród zaproszonych gości byli min: Tomasz Krakowski- ekspert z dziedziny religii żydowskiej i wieloletni edukator Gminy Żydowskiej w Warszawie. W spotkaniu uczestniczył również Stanisław Górka- aktor teatralny i filmowy, profesor Akademii Teatralnej w Warszawie i dęblinianin z pochodzenia. Po modlitwie i zapoznaniu się z krótkim rysem historycznym wydarzeń z 1942 roku oraz informacji o Obozie Pracy na Balonnej uroczyście odsłonięto obelisk. Uroczystość umiliła wiązanka utworów okolicznościowych w wykonaniu młodzieży z MDK w Dęblinie oraz występ artystycznych gościa specjalnego Stanisława Górki.
Fragmenty z książki autorstwa Małgorzaty Iwaniec i Tadeusza Opieki pt: „Rozwój i zagłada społeczności żydowskiej w Dęblinie w latach 1837-1947.” - wydanej z okazji uroczystego odsłonięcia obelisku w skrócie obrazują wydarzenia z historii:
„W maju 1940r. rozpoczęto budowę baraków i ogrodzenia placu pod przyszły obóz pracy przymusowej Żydów. W maju 1941r. zaczęto go zasiedlać początkowo Żydami z Austrii i Słowacji, a następnie Żydami polskimi i z okolic Ireny. Obóz podlegał bezpośrednio dowództwu Luftwaffe z lotniska Dęblin.
Obóz usytuowany był na obrzeżu łąk nadwieprzańskich, 300m od cmentarza wojennego Balonna z 1915 r., około 1000 m od lotniska. Wejście do obozu usytułowane było od strony torów kolejowych. Po prawej stronie wejścia, na ceglano - betonowej podmurówce wybudowano drewniany barak w kształcie litery L.(…)
W obozie przebywało przeciętnie ponad 1000 Żydów. W okresie od maja 1941 – lipiec 1944 przez obóz przeszło ponad 3000 osób. Więźniowie pracowali przy naprawie i rozbudowie lotniska, w magazynach, w warsztatach i na roli. W obozie zdarzały się przypadki rozstrzeliwania i wieszania więźniów przez hitlerowców.
W momencie, kiedy do Ireny zbliżał się front i lada dzień mieli wkroczyć Rosjanie, 23 lipca 1944r. Niemcy podstawili wagony kolejowe i wywieźli więźniów do Częstochowy, do pracy w fabryce uzbrojenia „Hassag”, gdzie zdecydowana większość doczekała wyzwolenia.”
Odsłonięcie obelisku na Balonnej
06.05.2015 r.